TANZANIT: WŁAŚCIWOŚCI KAMIENIA

                                                      

ODKRYCIE TANZANITU

W historię zidentyfikowania i rozpropagowania tego pięknego minerału zamieszanych jest wiele osób. Samo odkrycie tanzanitu zawdzięczamy prawdopodobnie wojownikowi z plemienia Masajów. W 1967 roku, około 40 km na południowy wschód od Arushy - to region w Tanzanii - zauważył on piękny okaz półprzezroczystej, niebiesko - fioletowej skały. Przekazy mówią, że wojownik zaniósł to znalezisko o wadze 10.000 karat, miejscowemu krawcowi i zapalonemu poszukiwaczowi złota - Manuelowi de Souza. Ten przypuszczał, że znaleziony minerał to szafir, ale nie mając pewności, zwrócił się o pomoc w zidentyfikowaniu tego znaleziska do Johna Saula, amerykańskiego geologa i  sprzedawcy kamieni szlachetnych, mieszkającego w Nairobi. Według niego minerał okazał się zbyt kruchy jak na szafir, zdecydował się więc wysłać próbki tajemniczego kamienia do innych naukowców. Wtedy to minerał został zidentyfikowany jako niebieska odmiana zoisytu. Później potwierdziły to opinie mineralogów z uniwersytetów Harvarda i Heidelberga oraz Muzeum Brytyjskiego. W 1967 roku minerał ten został oficjalnie opisany i uznany za kamień szlachetny.

A CO TO JEST ZOISYT ?

Na przełomie wieków XIX i XX, w austriackich Alpach został odnaleziony nowy minerał. Z chemicznego punktu widzenia, był to złożony krzemian, w którym jony żelazowe obdarowują minerał charakterystycznym fistaszkowo-zielonym kolorem. Nazwę zoisite nadał minerałowi niemiecki gemmolog Abraham Gottlob Werner, na cześć barona Sigmunta Zoisa, który przekazał mu ten kamień do identyfikacji. Te kamienie nie znalazły wtedy zainteresowania wśród zotników, natomiast minerał o podobnym składzie został znaleziony wkrótce na terytorium Stanów Zjednoczonych. Minerał znaleziony w Tanzanii nadal jest jedynym istniejącym przezroczystym kryształem zoisytu o jakości kamienia jubilerskiego! Ta odmiana tego krzemianu jest zabarwiona rzadką obecnością wanadu - i to on daje ten głęboki niebiesko-fiołkowy kolor i szklisty połysk. 

                              

JAK TANZANIT ZDOBYWA SŁAWĘ

Ze znalezionego okazu John Saul wyciął dwa duże owalne kamienie o wadze 5 i 19 karatów i wysłał je do swojego ojca, Hymana Saula, ówczesnego wiceprezesa Saks 5th Avenue, luksusowego domu towarowego, zlokalizowanego obok Tiffany’s. 

Henry Platt, prawnuk Louisa Comfort Tiffany'ego, zainteresował się znaleziskiem oraz rozpoznał w nim niezwykle wartościowy klejnot. Uznając, że jest to „najpiękniejszy niebieski kamień odkryty w ciągu ostatnich 2000 lat”, Platt nadał mu nazwę „tanzanit”, od miejsca znalezienia i wprowadził go na rynek w październiku 1968 roku. Zakrojona na szeroką skalę reklama spowodowała, że popularność tego kamienia wzastała do końca XX wieku, kiedy to biżuteria z tanzanitem zaczęła sprzedawać się lepiej niż z rubinami i diamentami. Jego największą ambasadorką była Liz Taylor. 

WYDOBYCIE 

Dzisiaj tanzanity wydobywa się w Regionie Manyara, która znajduje się 70 km na południe od miejsca pierwotnego znalezienia minerału. Kopalnia Merelani Gem ma powierzchnię o szerokości 2 km. i długości 50 km. Tanzanit uznawany jest za jeden z najrzadziej występujących kamieni szlachetnych na świecie, a jego złoża mają się wyczerpać w ciągu najbliższej dekady. Wartość kamieni bardzo dobrej jakości potrafi sięgać ceny najlepszych diamentów. 

W mijającym roku zostały znalezione największe okazy tanzanitów - został pobity rekord! Co ciekawsze-  wszystkie trzy gigantyczne okazy wykopał ten sam górnik, Saniniu Laizer. Najcięższy okaz ważył 9,2 kg ! Dwa mniejsze, choć nadal ogromne to kamienie o wadze 6,3 i 5,8 kg. 

                              

WYGLĄD TANZANITU

Jak rozpoznać tanzanit? Tanzanit składa się z dość dużych przezroczystych kryształów w kształcie słupków. połyskujących niebieskim i fioletowym kolorem. Odcienie te zawdzięcza związkom wanadu. Minerał ten w sztucznym oświetleniu potrafi emanować niesamowitym czerwono-fioletowym odcieniem, ale i w świetle dziennym, w zależności od kąta pod którym na niego patrzymy, jego barwa się zmienia. To zjawisko nazywa się polichroizm. Nic więc dziwnego, że nowe znalezisko wzbudziło tyle zainteresowania gemmologów.

Jednak zaraz po wydobyciu ten piękny kamień najczęściej jest bladoszary lub brązowy, czasem z fiołkową poświatą. Aby wydobyć pożądaną przez jubilerów głęboko niebiesko-fioletową barwę, konieczne jest poddanie go obróbce termicznej. Usunięcie brązowej warstwy odbywa się poprzez wypalanie kamienia w piecu przez kilkadzisiąt minut, w temperaturze około 350-500 stopni. Zdarza się, że znajdowane są złoża z już oczyszczonymi kamieniami. Położone są one blisko powierzchni ziemi i ta barwa spowodowana jest prawdopodobnie przez pożary lasów. Wysoka temperatura może doprowadzić do powiększenia rys i niedoskonałości, ale wypalanie stanowi standardową procedurę i wszystkie dostępne w sprzedaży kamienie zostały jej poddane. Dlatego w żaden sposób nie obniża ona wartości tanzanitu. Po obróbce zyskują swój ostateczny kolor znany z biżuterii. Może się on różnić pomiędzy pojedynczymi okazami, niektóre są bardziej niebieskie inne bardziej fioletowe. Jednak w obu przypadkach najmocniej cenione są tanzanity o głębokich barwach.

JAK DBAĆ O TANZANITY 

Twardość tanzanitu nie przekracza 6-7 w skali Mohsa, to oznacza że jest to kamień bardziej kruchy od szafiru czy rubinu. Podczas codziennego noszenia biżuterii z tanzanitem, kamień może ulec zarysowaniom. Dlatego polecam pierścionki ozdobione tym kamieniem, zdejmować do prac domowych. Chemikalia lub gwałtowna zmiana temeperatury też mogą go uszkodzić. Do czyszczenia takich wyrobów jak kolczyki lub pierścionki, polecam używać miękkiej ściereczki i roztworu mydlanego. A przechowywać biżuterię z tym wyjątkowym minerałem w osobnych opakowaniach, wyściełanych miękką wyściółką.